การจัดการเรียนรู้เพื่อเสริมศักยภาพผู้เรียนสู่ความเป็นนวัตกร

Abstract

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์สถานการณ์และรูปแบบการจัดการเรียนรู้ที่เสริมศักยภาพผู้เรียนสู่ความเป็นนวัตกร และเสนอแนวทางการจัดการเรียนรู้ที่เสริมศักยภาพผู้เรียนสู่ความเป็นนวัตกร โดยใช้การวิจัยเชิงปฏิบัติการอย่างมีส่วนร่วม ซึ่งรวบรวมข้อมูลด้วยการสัมภาษณ์ การสนทนากลุ่มย่อย การสังเกต การปฏิบัติการจัดการเรียนรู้ การประเมินการจัดการเรียนรู้ การถอดบทเรียนภายหลังปฏิบัติการจัดการเรียนรู้ การประเมินรูปแบบและแนวทางการจัดการเรียนรู้ และการจัดเวทีคืนข้อมูลกับกลุ่มเป้าหมายที่เป็นผู้เรียนในการเข้าร่วมปฏิบัติการจัดการเรียนรู้ 102 คน และภาคีที่เกี่ยวข้องอีก 55 คน โดยวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยสถิติเชิงพรรณนา ประกอบด้วย ค่าเฉลี่ยและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหาผลการศึกษาพบว่า การจัดการเรียนรู้เพื่อเสริมศักยภาพผู้เรียนสู่ความเป็นนวัตกรในระดับประถมศึกษาถึงอุดมศึกษาที่ผ่านมายังไม่สามารถสร้างนวัตกรได้มากนัก โดยความเป็นนวัตกรและผลลัพธ์ที่พึงประสงค์ของความเป็นนวัตกรของผู้เรียนในทุกระดับการศึกษาก่อนปฏิบัติการจัดการเรียนรู้เพื่อเสริมศักยภาพสู่ความเป็นนวัตกรในภาพรวมอยู่ในระดับน้อยที่สุด โดยมีอุปสรรคจากสถานศึกษาที่ขาดความชัดเจนในด้านนโยบาย แนวปฏิบัติ เกณฑ์การประเมินและอุปกรณ์ในการเสริมศักยภาพของผู้เรียนสู่ความเป็นนวัตกร ผู้สอนยังไม่ได้รับการพัฒนาให้เป็นนวัตกร ผู้เรียนประสบความถดถอยทางการเรียนรู้จากการแพร่ระบาดของโควิด-19 ผู้ปกครองขาดความพร้อมในการสนับสนุนความเป็นนวัตกรของผู้เรียน และระบบนิเวศการเรียนรู้ไม่เอื้อต่อการพัฒนาผู้เรียนสู่ความเป็นนวัตกรรูปแบบการจัดการเรียนรู้ที่เสริมศักยภาพผู้เรียนสู่ความเป็นนวัตกรเรียกว่า “การจัดการเรียนรู้ 3 ร่วม : ร่วมเรียนรู้ ร่วมสร้างสรรค์ ร่วมกันพัฒนา” ภายใต้แนวคิด “จากปัญหา สู่ปัญญา พาเราพัฒนา” และการจัดการเรียนรู้ ประกอบด้วย 7 ขั้นตอน ได้แก่ ใช้ปัญหานำ ทำให้เห็นประโยชน์ ตีโจทย์ให้แตก แยกกันเพื่อรวม ร่วมลงมือทำ นำทุกคนได้ประโยชน์ และโชติช่วงสู่สังคม ส่งผลให้ความเป็นนวัตกรและผลลัพธ์ที่พึงประสงค์ของความเป็นนวัตกรของผู้เรียนภายหลังปฏิบัติการจัดการเรียนรู้เพื่อเสริมศักยภาพสู่ความเป็นนวัตกรในภาพรวมอยู่ในระดับมาก โดยได้รับการหนุนเสริมจากผู้บริหารสถานศึกษาครู ผู้ปกครองของผู้เรียน ชุมชนและผู้วิจัยแนวทางการจัดการเรียนรู้ที่เสริมศักยภาพผู้เรียนสู่ความเป็นนวัตกร ประกอบด้วย 5 แนวทาง ได้แก่ การจัดการเรียนรู้โดยเน้นการปฏิบัติจริง การจัดการเรียนรู้เป็นกลุ่ม การจัดการเรียนรู้โดยยึดหลักความยืดหยุ่น การจัดการเรียนรู้โดยอิงชีวิตประจำวัน และการจัดการเรียนรู้โดยอิงความล้มเหลว