ปัญหากฎหมายว่าด้วยการป้องกันบังคับสูญหายจากการควบคุมตัวบุคคลไว้ในอำนาจรัฐ ในความผิดร้ายแรงเกี่ยวกับยาเสพติด

Abstract

การศึกษามีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา (1) ปัญหาการป้องกันบังคับสูญหายจากการควบคุมตัวบุคคลไว้ในอำนาจรัฐในความผิดร้ายแรงเกี่ยวกับยาเสพติด (2) มาตรการกฎหมายของประเทศไทย และต่างประเทศ ในการควบคุมบุคคลตัวไว้ในอำนาจรัฐและการป้องกันบังคับสูญหาย (3) เสนอแนะแนวทางป้องกันการบังคับสูญหายจากเหตุการควบคุมตัวบุคคลไว้ในอำนาจรัฐในความผิดร้ายแรงเกี่ยวกับยาเสพติด ทั้งนี้ ด้วยวิธีวิจัยเชิงคุณภาพจากการศึกษาเอกสาร ผลการศึกษาพบว่า กติกาสากลระหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง ค.ศ. 1966 ข้อ 9 วรรคสามรับรองให้บุคคลที่ถูกควบคุมตัวไว้ในอำนาจรัฐจะต้องถูกนำตัวไปยังศาลโดยพลันภายในไม่เกิน 48 ชั่วโมง แต่ทว่าพระราชบัญญัติวิธีพิจารณาคดียาเสพติด พ.ศ. 2550 และที่แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2564 มาตรา 11/6 วรรคหนึ่งกำหนดให้เจ้าพนักงาน ป.ป.ส. สามารถควบคุมตัวบุคคลไว้ในอำนาจรัฐในความผิดร้ายแรงเกี่ยวกับยาเสพติดไว้ ณ ที่ใดก็ได้เป็นเวลาถึง 72 ชั่วโมง โดยไม่ต้องนำตัวผู้ถูกควบคุมไปปรากฏตัวและขออนุญาตจากศาล อันแตกต่างไปจากวิธีการของประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 706-73 ของสาธารณรัฐฝรั่งเศส ที่แม้กฎหมายจะกำหนดให้เจ้าพนักงานสามารถควบคุมตัวบุคคลไว้ในอำนาจรัฐได้ยาวนานถึง 96 ชั่วโมง แต่จะต้องปฏิบัติภายใต้เงื่อนไข 4 ประการ ได้แก่ (1) จะต้องควบคุมตัวไว้ ณ สถานีตำรวจ (2) ต้องนำตัวผู้ถูกควบคุมตัวมาปรากฏตัวต่อหน้าพนักงานอัยการ หรือผู้พิพากษาไต่สวน (3) ต้องได้รับการอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษรจากพนักงานอัยการ หรือผู้พิพากษาไต่สวน และ (4) ต้องบันทึกการดำเนินการตั้งแต่เริ่มการควบคุมเพื่อป้องกันการบังคับสูญหาย ผู้ศึกษาจึงมีข้อเสนอแนะโดยการแก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติวิธีพิจารณาคดียาเสพติด พ.ศ. 2550 และแก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2564 มาตรา 11/6 วรรคหนึ่ง ตามแบบอย่างของประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 706-73 ของสาธารณรัฐฝรั่งเศสใน 2 ประเด็น ได้แก่ การกำหนดให้ศาลเข้ามาเป็นผู้ใช้ดุลยพินิจในการอนุญาตให้เจ้าพนักงาน ป.ป.ส. ควบคุมตัวบุคคลในคดีความผิดร้ายแรงเกี่ยวกับยาเสพติด และการกำหนดให้นำเอามาตรการป้องกันการบังคับสูญหายตามพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการทรมานและการกระทำให้บุคคลสูญหาย พ.ศ. 2565 มาตรา 22 มาใช้บังคับกับการควบคุมตัว บุคคลในความผิดร้ายแรงเกี่ยวกับยาเสพติด