ปัญหาการกำหนดราคาอสังหาริมทรัพย์ที่ถูกเวนคืนจากเหตุสูญเสียสิทธิชุมชน

Abstract

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสภาพปัญหาและอุปสรรคต่อการกำหนดราคาอสังหาริมทรัพย์ที่ถูกเวนคืนโดยเหตุสูญเสียสิทธิชุมชน และ 2) เพื่อเสนอแนวทางการกำหนดราคาอสังหาริมทรัพย์ที่ถูกเวนคืนโดยเหตุสูญเสียสิทธิชุมชนของประเทศไทย ทั้งนี้ โดยอาศัยวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ จากการศึกษา พบว่า กติการะหว่างประเทศว่า ด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง ค.ศ.1966 ปฏิญญาสหประชาชาติว่าด้วยสิ่งแวดล้อมและการพัฒนา ค.ศ.1992 และปฏิญญาสากลแห่งสหประชาชาติว่าด้วยสิทธิของชนพื้นเมือง ค.ศ.2007 ต่างได้รับรองสิทธิชุมชนในเชิงจิตวิญญาณไว้อันหมายความรวมไปถึงการได้รับการตอบแทนจากการสูญเสียสิทธิชุมชน นอกจากนี้พระราชบัญญัติค่าตอบแทนที่ดิน ค.ศ 1961 (Land Compensation Act 1961) ของประเทศอังกฤษ ก็ได้รับรองให้ผู้ถูกเวนคืนมีสิทธิเรียกค่าเสียหายจากกรณีการพลัดพรากจากที่อยู่อาศัย (home loss payment) โดยกฎหมายมีวัตถุประสงค์ที่จะชดใช้ให้ได้เพียงพอกับความรู้สึกหรือความเสียหายทางจิตใจจากการต้องสูญเสียถิ่นอาศัยมาแต่เดิม แต่เมื่อพิจารณาไปยังรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 และพระราชบัญญัติว่าด้วยการเวนคืนและการได้มาซึ่งอสังหาริมทรัพย์ พ.ศ.2562 แล้ว มิได้บัญญัติให้ผู้ถูกเวนคืนที่สูญเสียสิทธิชุมชนสามารถเรียกค่าทดแทนจากการเวนคืนนั้นได้ ผู้ศึกษาจึงมีข้อเสนอแนะต่อกรณีศึกษา ดังนี้ 1) แก้ไขเพิ่มเติมบทบัญญัติรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 43 เพื่อให้เกิดการรับรองการได้รับค่าทดแทนจากกรณีการสูญเสียประโยชน์จากสิทธิชุมชน 2) แก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติว่าด้วยการเวนคืนและการได้มาซึ่งอสังหาริมทรัพย์ พ.ศ.2562 มาตรา 20 เพื่อให้น าระยะเวลาที่ได้อยู่อาศัยหรือความผูกพันต่อถิ่นอาศัย มาเป็นกรอบการพิจารณาเพื่อกำหนดราคาเบื้องต้นสำหรับที่ดินที่ถูกเวนคืน