การจัดการระบบการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำเพื่อส่งเสริมผลิตภัณฑ์ปลาเม็งบ้านห้วยทราย ตำบลทรัพย์ทวี อำเภอบ้านนาเดิม จังหวัดสุราษฎร์ธานี

Abstract

การเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำจืดของประเทศไทยมีความสำคัญต่อผลิตภัณฑ์การส่งออกและ รายได้ประชาชาติระดับสูง ภูมิปัญญาท้องถิ่นในการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำจืดในพื้นที่อำเภอบ้านนาเดิม จังหวัดสุราษฎร์ธานีสามารถเพาะเลี้ยงปลาเม็ง (Heteropneustes fossilis) ได้ประเด็นสำคัญที่เป็น ปัญหาความยั่งยืนของระบบการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำจืดขึ้นอยู่กับปัจจัยทางสภาพสิ่งแวดล้อมและการจัดการฟาร์ม การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์หลัก 1) เพื่อประเมินศักยภาพของพื้นที่ในการเพาะเลี้ยงปลาเม็ง 2) เพื่อประเมินคุณภาพน้ำทิ้งจากการเพาะเลี้ยงปลาเม็ง และ 3) เพื่อถ่ายทอดเทคโนโลยีการจัดการระบบเพาะเลี้ยงปลาเม็ง ทำการเก็บตัวอย่างน้ำทิ้งทุกๆ 2 เดือน เมื่ออายุปลาเม็งตั้งแต่ 6 เดือน ผลการศึกษาพบว่า คุณสมบัติทางกายภาพและเคมีของน้ำทิ้งในบ่อขนาดเล็กเมื่อกักเก็บน้ำนานถึง 2 เดือน ส่งผลให้อัตราการรอดของปลาเท่ากับร้อยละ 85 คุณภาพของน้ำทิ้งทุกตัวอย่างเกินกว่าเกณฑ์ มาตรฐานการปฏิบัติทางการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำที่ดีสำหรับฟาร์มเลี้ยงสัตว์น้ำเพื่อการบริโภค ซึ่งไม่ สามารถปล่อยน้ำทิ้งลงสู่สิ่งแวดล้อมได้ ดังนั้น ข้อบังคับและนโยบายของท้องถิ่นควรมีการปรับใช้อย่างจริงจังและนำไปสู่การปฏิบัติทางการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำที่ดี (Good Aquaculture Practice; GAP) ผลการวิเคราะห์ทางเศรษฐศาสตร์ด้วยเครื่องมือ SWOT Analysis เพื่อพัฒนาวิสัยทัศน์ของชุมชนในการใช้น้ำเพาะเลี้ยงเลี้ยงปลาเม็งของชุมชนบ้านห้วยทราย พบว่า 1) ปลาเม็งมีความทนทานต่อการอยู่อาศัยในสภาพน้ำที่มีค่าความสกปรกค่อนข้างสูง 2) ประชาชนมีทัศนคติในการเพาะเลี้ยงปลาเม็งด้วยตนเองในชุมชน และมีความรู้ความเข้าใจในภาคปฏิบัติเป็นเลิศ 3) ส่งเสริมการเพาะเลี้ยงพันธุ์ปลาเม็งที่ดีมีคุณภาพและเพียงพอต่อความต้องการ และ 4) เพิ่มช่องทางการตลาดการจำหน่ายและใส่ใจเทคโนโลยี